Xu hướng ngành Thương mại điện tử trong tương lai: 6 thay đổi lớn

Trong 10 năm qua, Thương mại điện tử (TMĐT) đã đi từ “ngách bán hàng online” trở thành một nền kinh tế song song.
Từ doanh nghiệp lớn đến người bán nhỏ, từ thành phố đến vùng quê – ai cũng có thể tham gia “sân chơi số” này. Nhưng tương lai TMĐT không chỉ là bán hàng qua mạng. Nó đang tiến hóa mạnh mẽ dưới tác động của công nghệ, hành vi người tiêu dùng và dữ liệu. Sinh viên và người đi làm có nên chọn TMĐT là hướng phát triển lâu dài?
Hãy cùng phân tích chi tiết 6 xu hướng lớn nhất định hình tương lai của ngành – cả cơ hội lẫn thách thức thực tế.

Thương mại điện tử Việt Nam tăng trưởng nhưng bước vào “giai đoạn chọn lọc”

Nếu giai đoạn 2016–2021 là thời kỳ “vàng” của TMĐT Việt Nam với tốc độ tăng hơn 30% mỗi năm, thì từ 2024 trở đi, tốc độ tăng trưởng bắt đầu chậm lại, nhưng chất lượng tăng lên. Dữ liệu mới nhất:

• Quy mô thị trường TMĐT Việt Nam 2024 đạt khoảng 25 tỷ USD, chiếm gần 9% tổng bán lẻ.

• Dự báo năm 2030, con số này có thể đạt 63 tỷ USD, đưa Việt Nam vào nhóm Top 5 thị trường TMĐT tăng trưởng nhanh nhất Đông Nam Á.

• Giao dịch trên di động chiếm hơn 60% tổng doanh số – phản ánh sự dịch chuyển mạnh sang mobile commerce.

Thị trường TMĐT không còn “phình to bằng mọi giá”. Thay vào đó, các doanh nghiệp tập trung vào hiệu quả, chi phí logistics, trải nghiệm khách hàng, và giữ chân người mua.
Điều này dẫn đến xu hướng tuyển dụng nhân lực giỏi công cụ, hiểu dữ liệu và có khả năng vận hành tinh gọn – thay vì chỉ biết marketing bề nổi.

Mua sắm di động và mạng xã hội trở thành “mặt tiền” thương mại điện tử

Từ “mua sắm online” đang chuyển thành “mua sắm ngay trong hành trình lướt mạng”. Ba điểm chuyển dịch rõ rệt:

• Mobile-first: 9/10 người dùng TMĐT tại Việt Nam mua sắm qua điện thoại. Các doanh nghiệp buộc phải thiết kế giao diện “di động hóa” – từ thanh toán nhanh đến trải nghiệm AR (thử sản phẩm ảo).

• Social Commerce: TikTok Shop, Facebook Marketplace và Instagram đang trở thành kênh bán hàng chính của giới trẻ. Khoảng 45% người tiêu dùng Việt mua hàng sau khi xem nội dung trên mạng xã hội.

• Video commerce & livestream: Đây là “vũ khí” mới, kết hợp giữa nội dung và mua sắm. Một số ngành (làm đẹp, thời trang, đồ gia dụng) đã ghi nhận doanh thu từ livestream chiếm tới 30–40% tổng doanh số TMĐT.

Sinh viên TMĐT trong tương lai không chỉ cần học marketing, mà cần học storytelling, video content và dữ liệu hành vi để hiểu cách khách hàng “chuyển đổi” ngay trên nền tảng mạng xã hội.

TMĐT xuyên biên giới: Cơ hội toàn cầu hóa cho nhân lực Việt

Nếu trước đây doanh nghiệp Việt chủ yếu bán nội địa, thì nay “cross-border eCommerce” đang trở thành xu hướng sống còn. Dự báo đến năm 2028:

• Xuất khẩu B2C qua TMĐT của Việt Nam đạt gần 6 tỷ USD.

• Các nền tảng lớn như Amazon Global Selling, Alibaba, TikTok Shop Global đang mở rộng cửa cho nhà bán Việt.

• Nhu cầu nhân lực có hiểu biết về thị trường quốc tế, thanh toán, logistics và pháp lý số tăng mạnh.

Cơ hội nghề nghiệp mới:

• Quản lý gian hàng quốc tế.

• Chuyên viên vận hành cross-border.

• Marketing quốc tế và xuất khẩu số.

• Chuyên viên thanh toán xuyên biên giới hoặc chuỗi cung ứng toàn cầu.

Sinh viên TMĐT biết ngoại ngữ + hiểu vận hành xuất khẩu số có thể làm việc cho doanh nghiệp nước ngoài ngay tại Việt Nam. Đây chính là “đường tắt” để ra thị trường quốc tế mà không cần đi du học.

Trí tuệ nhân tạo (AI) và dữ liệu lớn sẽ quyết định thành công của doanh nghiệp TMĐT

AI đang trở thành “trái tim mới” của ngành TMĐT. Nếu marketing là phần cảm xúc, thì dữ liệu chính là phần lý trí giúp doanh nghiệp ra quyết định chính xác hơn. Ứng dụng thực tế của AI & Big Data trong TMĐT bao gồm:

• Gợi ý sản phẩm cá nhân hóa: thuật toán học hành vi giúp tăng 20–30% tỷ lệ chuyển đổi.

• Tối ưu chiến dịch quảng cáo: AI phân tích dữ liệu hàng triệu người dùng để tự động phân bổ ngân sách hiệu quả.

• Phân tích cảm xúc khách hàng: hệ thống nhận diện từ khóa và đánh giá review giúp cải thiện dịch vụ.

• Chatbot và hỗ trợ khách hàng 24/7: giảm chi phí nhân sự, tăng tốc phản hồi.

• Phát hiện gian lận, kiểm soát rủi ro thanh toán: các doanh nghiệp TMĐT hiện nay dùng AI để chặn hàng ngàn giao dịch đáng ngờ mỗi ngày.

Người làm TMĐT trong tương lai cần hiểu ít nhất một trong các mảng: Data analytics, AI marketing hoặc CRM automation.
Không cần là lập trình viên, nhưng phải hiểu cách đọc dữ liệu và hành vi người dùng.

Từ thương mại điện tử đến thương mại trải nghiệm (Experience Commerce)

Người tiêu dùng không chỉ muốn “mua được hàng”, họ muốn “cảm thấy được trải nghiệm”. Bốn xu hướng mới định hình “trải nghiệm số”:

1. Shoppertainment: Mua sắm như một hoạt động giải trí. Video ngắn, mini game và livestream tương tác đang trở thành công cụ giữ chân khách hàng.

2. AR/VR Commerce: Thử đồ, xem nhà mẫu, thử nội thất bằng thực tế ảo.

3. Voice Commerce: Người dùng mua hàng qua trợ lý ảo (“OK Google, đặt cà phê sữa A2 đi”).

4. Omnichannel: Người tiêu dùng chuyển đổi linh hoạt giữa cửa hàng vật lý – website – mạng xã hội – sàn TMĐT.

Các doanh nghiệp Việt đang bắt đầu áp dụng mô hình O2O (Online to Offline), kết nối hành trình khách hàng từ trực tuyến đến trải nghiệm tại cửa hàng.
Điều này đòi hỏi nhân sự TMĐT phải hiểu hành vi đa điểm chạm, không chỉ “chạy quảng cáo”.

Mức lương tham khảo các vị trí 

Tốc độ phát triển công nghệ khiến các công việc trong TMĐT thay đổi liên tục. Nếu trước đây chỉ cần biết SEO, chạy ads, đăng sản phẩm thì nay doanh nghiệp cần người làm được nhiều hơn thế. Các vị trí nổi bật trong 5 năm tới:

• Việt Nam hiện thiếu khoảng 150.000 nhân lực TMĐT chất lượng cao, đặc biệt trong lĩnh vực phân tích dữ liệu và marketing tự động.

• Tỷ lệ sinh viên ngành TMĐT có việc làm sau tốt nghiệp ở nhiều trường đạt 90–95%, mức cao hàng đầu khối ngành kinh tế số.

Doanh nghiệp không tìm “người biết bán hàng online”, mà tìm người hiểu hành vi khách hàng và vận hành công cụ công nghệ để tối ưu doanh thu.

Học gì để bắt kịp xu hướng ngành Thương mại điện tử trong tương lai?

Thị trường TMĐT thay đổi từng quý, không thể học theo kiểu “cứng khung” như trước.
Sinh viên hoặc người đi làm cần chọn chương trình có ba yếu tố: cập nhật – ứng dụng – linh hoạt.

• Kinh tế số & hành vi người tiêu dùng online.

• Quản trị gian hàng, sàn TMĐT và mô hình đa kênh.

• Digital marketing và SEO thực hành.

• Phân tích dữ liệu TMĐT bằng GA4, Looker Studio.

• Ứng dụng AI & automation trong marketing.

• Logistics, chuỗi cung ứng và thanh toán số.

Thương mại điện tử không còn là “ngành hot”, mà là ngành hạ tầng của nền kinh tế số.
Trong 5–10 năm tới, tất cả lĩnh vực — từ giáo dục, du lịch, thời trang đến logistics — đều sẽ có “phiên bản TMĐT” của riêng mình.